Farzand tarbiyasi – nozik masala
Farzandlarning go‘zal axloqli va chiroyli tarbiyali bo‘lishida har bir ota-ona farzandi haqiga qiladigan yaxshi duolari katta ahamiyatga ega. Chunki ota-onaning farzandi haqiga qilgan duosi mustajobdir. Abu Hurayradan (roziyallohu anhu) rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Uch kishiningi duosi qabuldir: otaning farzandiga qilgan duosi, mazlumning duosi va musofirning duosi”, deganlar. Shunday ekan, ota-ona bunday ne'mat va imkoniyatdan unumli foydalanishi va farzandlarining solih va komil inson bo‘lib voyaga yetishini Allohdan so‘rashi lozim. Shu bilan bir qatorda ota-ona farzandi haqiga yomon duo qilib qo‘yishdan extiyot bo‘lish kerak.
Vatanga xiyonat jazosiz qolmas (Rivoyat)
O‘tmishda o‘ta zolimligi bilan nom chiqargan bir qaroqchi yashagan ekan. U butun umrini qaroqchilik, talonchilik bilan o‘tqazib, o‘tkinchi karvonlarni yo‘lini to‘sib, mol-mulkini talon-taroj qilar ekan. Bir kuni katta karvonni yo‘lini to‘sibdi. Karvonning egasi keksa bir donishmand shayx edi. Qaroqchi karvondagi mollarni zulm va zo‘rlik bilan tortib olayotganini ko‘rgan donishmand shayxga qarab: “Eh, seni holingga voy bo‘lsin!!! Nahotki onang seni zolimlik va qaroqchilik bilan kun kechirishing va do‘zax otashida kuyib yonishing uchun dunyoga keltirgan bo‘lsa. Bu ishlaring ulkan gunoh ekanligini bilmaysanmi?” dedi. Donishmandning bu so‘zlari qaroqchiga qattiq ta'sir qildi va o‘zini shayxning oyog‘i ostiga tashladi. Aytdiki: «Meni gunohlarimni Alloh kechirarmikan, butun hayotimni qaroqchilik qilib ko‘plab insonlarga zulm o‘tkazganman», dedi.
Mazhablar birdamlik ramzi
Ma'lumki, Islom olamining ahli sunna toifasi ichida to‘rtta fiqhiy mazhab bo‘lib, ular Hanafiy, Molikiy, Shofe'iy va Hanbaliy mazhablaridir. Agar islom tarixiga nazar tashlansa, bu mazhablarning kelib chiqishidan oldin ham turli mazhab va yo‘nalishlar bo‘lgan. Lekin u mazhablar muayyan shaxs nomi bilan emas, balki shahar va mintaqa aholisi nomi bilan atalgan. Masalan, Madinaliklar mazhabi, Makkaliklar mazhabi va hokazo. Imom Molik rahmatullohi alayh o‘zlarining mashhur “Muvatto” (ommabop) kitoblarini yozilish tarixini zikr qilganlarida shunday degan edilar: Xalifa Abu Ja'far al-Mansur bilan hajda uchrashib qoldik, shunda u menga: “Men bilan sizdan boshqa olim qolmadi, men siyosat bilan mashg‘ulman.
Bugungi kundagi ekstremistik oqimlarining «Jihod» deb nomlayotganlari odamlarni zo‘ravonlik, vahshiyliklarga boshlovchi fitnadir.
Afsuski, bugungi kunda qora kuchlar tomonidan Yaqin Sharq mintaqasida, qo‘shni Afg‘onistonda sodir etilayotgan qonli to‘qnashuvlar uyushtirilib, siyosiy va iqtisodiy tanglik keltirib chiqarilmoqda. Mazkur hududlarda go‘yoki haqiqiy “islomiy davlat” qurish shiori ostida ochiqdan-ochiq zo‘ravonlik, vahshiyliklarga qo‘l urayotgan turli guruh va jamoalar ko‘payib ketdi.
Taassufki, Islom dinini niqob qilib olgan mutaassib shaxslar ijtimoiy tarmoqlarning o‘zbek kontentida Iroq va Suriya kabi mamlakatlarda terrorchilik harakatlari olib borayotgan jangarilarni qo‘llab-quvvatlashga targ‘ib qilmoqda.
Vatanga muhabbatli bo‘laylik chunki insonga berilgan eng bebaho ne'matlardan biri – o‘z Vatanida yashashdir!
Ma'lumki, insonga berilgan eng bebaho ne'matlardan biri – o‘z Vatanida yashashdir. Chunki Vatan – uning kindik qoni to‘kilgan, beg‘ubor go‘daklik chog‘lari o‘tgan, ilk qadamlarini qo‘ygan, yoshlik, keksalik davrlarini suradigan, xotiralari muhrlangan, ota-bobolarining yurti, farzandu nabiralari ulg‘ayadigan zamindir. Shuning uchun har bir inson Vatanni sevishi va unga muhabbat qo‘yishi, ya'ni vatanparvar bo‘lishi lozimdir. Vatanparvarlik ota-bobolardan qolgan zaminni sevish, xalqning urf-odatlarini, qadriyatlarini asrash va rivojlantirish, o‘z ona vatanini dushmanlardan, yot-g‘oyalardan himoya qilish, uning ozodligi va mustaqilligi uchun jonini ham ayamaslikni anglatadi.
Ekstremistik oqimlar dinimiz kushandasi
Hozirgi davrdagi jaholat urug‘ini sochayotgan soxta ekstremistik g‘oyalarga ma'rifiy jihatdan kurashda islom dinimiz tarixiy taraqqiyotida ham shaklan boshqacharoq ko‘rinishda bo‘lsa-da, lekin mazmunan aynan shunday ekstremistik g‘oyalar oldin ham bo‘lganiga guvoh bo‘lamiz. Dinimiz tarixiga nazar solar ekanmiz, yana shunga amin bo‘lamizki, sog‘lom idrok, sog‘lom haqiqat va g‘oyalar soxta g‘oyalar ustidan hamisha g‘alaba qozonib kelgan. Islom dinimiz rivojiga buyuk hissa qo‘shgan bobokalonimiz Abu Mansur Moturidiyning ilmiy merosida soxta g‘oyalarga qarshi ish olib borgan kurashini ko‘rish mumkin. U kishining «Kitob at-tavhid» asarida soxta ta'limotlarga ergashishni oldini olishda ishonchli dalillardan keltirib, bu yo‘ldagi barcha xatoliklar sababini aniq ko‘rsatib berganiga guvoh bo‘lamiz: «Taassub, bu ko‘r-ko‘rona taqlid bo‘lib, u juda keng tarqalgan illatdir, ya'ni bunda juda ko‘pchilik biron-bir ma'naviy yoki diniy yo‘lboshchiga, uning fikrlari mazmu n-mohiyatini tushunmagan holda qo‘shilishga yengib bo‘lmas moyillik bildiradi. Mana shu sabab natijasi o‘larok, har bir firqa va har bir yo‘nalish shu paytga qadar o‘z tarafdorlariga ega bo‘lib kelmoqda. Bu muxlislar qachondir qabul qilingan soxta ta'limotga sadoqatda qat'iylik namoyish etmoqdalar va yana o‘zlarini haqiqatning yagona egalari hisoblamoqdalar», — degan fikrlari bugungi diniy-ekstremistik guruhlarga aytilgandek seziladi. Moturidiy bobomiz o‘sha davrdagi islom ichidagi soxta oqim va firqalarning haqiqiy mohiyatini ochib bergan. Bunday oqimlar o‘sha davrda ham ko‘p bo‘lgan. Shunga qaramasdan ezgulik bilan yovuzlik jamiyatda hamisha yonma-yon kurashib, bu kurashda ezgulik g‘alaba qilib kelgan.
Folbinlik Qur'oni karim hukmi bilan harom qilingan va shar'an qoralangan ishlardandir.
Islomdan oldingi johiliyat zamonidan buyon kishilar ongi va dunyoqarashida yashab, ularni haq yo‘ldan chalg‘itib kelgan ba'zi muammolar keyingi paytlarda ham bo‘y cho‘za boshladi. G‘aybni bilish da'vosidagi qoralangan ilmsizlik «folbinlik» deb ataladi. Folbinlikning «kohinlik», «ilmul-raml», «munajjimlik», «arroflik» kabi boshqa nomlari ham bor. Folbinlik Qur'oni karim hukmi bilan harom qilingan va shar'an qoralangan ishlardandir. Folbin, kohinning g‘aybdan bergan xabarini tasdiqlash oyati karima va hadisi sharifga asosan kufrdir.
TILIMIZGA EHTIYOT BO‘LAYLIK
Aksariyatdavralarda bo‘lib qolsak, shu davrada bo‘lmagan kimningdir xayotiga doir mavzuda gap ochiladi. Birovning kiygan kiyimi bormi, mingan avtomashinasimi yoki qilgandang‘illama to‘yimi qizg‘in muhokama qilinadi. Bilib, bilmay kimlardandir eshitgan gaplarimiz aosida o‘zganing hayotini muhokama qilamiz. Yana o‘zimizga taskin berish maqsadida “G‘iybati emas, sifati”, - deb, gapirgan gaplarimizni oqlamoqchi bo‘lamiz.
Mutaassiblikning mohiyati va ofatlari
Bag‘rikenglik an'analari qanchalik qadimiy ildizlarga ega bo‘lsa, toqatsizlik va murosasizlik bilan bog‘liq qarashlar va harakatlarning ildizlari ham shunchalik qadimiydir. Mutaassiblik (fanatizm – fransuzcha «ibodat») uning keng tarqalgan ko‘rinishlaridan biridir.
Mashhur tilshunos Ibn Manzur: “Taassub” so‘zi “asabiyat”dan olingan. “Asabiyat” boshqalarni o‘zining ota tomonidan qarindoshlariga yordam berishga chaqirish ma'nosini anglatadi. Bir guruhga nisbatan taassub qilish degani o‘sha guruh yordami uchun jamlanish ma'nosini anglatadi, deb yozadi.
Rahbarga itoat bo‘lmasa...
Insonlarning haq-huquqlarini himoya qiladigan, zolimdan mazlumning haqini olib beradigan, ular o‘rtasida adolat qilib, siyosatini o‘tkazadigan bir rahbar bo‘lmasa, jamoatda tartibsizlik, nizolar kelib chiqishi tabiiy. Chunki insonlarning fikri bir joydan chiqmasligi haqiqat. Insonlarning fikrlarini tinglab, yagona tizim asosida boshqaruvchi rahbar bo‘lmasa, fitna-fasod ko‘payib, ular firqalarga bo‘linib ketishadi. Natijada haq-huquqlar poymol qilinadi, kuchlilar zaiflarni xo‘rlaydi, butun bir ja- miyat inqirozga yuz tutadi.
