Ақийда

RADDIYA! ASRLAR OSHA DIYORIMIZ MUSULMONLARI BIR MAZHABGA ERGASHIB KELISHGAN

Asrlar osha diyorimiz musulmonlari bir mazhabga ergashib kelishgan.

Ammo, hozirgi kunlarda hanafiy mazhabiga ergashib kelayotgan sizu-biz musulmonlarni taqlid qiluvchi gumrohlar deya ayblayotgan toifalar paydo bӯlishgan.

 

Ba'zi bilimsizlarning «Kalom ilmini o‘rganish bid'at», deb aytgan so‘zlariga raddiya

Ulardan biri: «Bu ilmni o‘rganish bid'atdir. Sahobalar va tobe'inlarning zamonida bo‘lmagan», deb aytadi. Bu gapni «Illat (sabab) bo‘lmagani uchun uning hukmi bo‘lmagan», deb rad etaman. Ya'ni, u zotlarning bu ilmni o‘rganmaganlarining ikki e'tibori bor:

 

QAYSI BIRI AFZAL?: RA'Y AHLI VA HADIS AHLI

سئل أبو الحسن الرستغفني الحنفي تلميذ علم الهدى أبي منصور الماتريدي عن أصحاب الرأي وأصحاب الحديث؛ أي الفريقين أفضل؟ فقال:

 

IJTIMOIY TARMOQLARDA BUZUQ AQIDANI TARQATUVCHI, AHLI SUNNA NOMIDAN YOLG‘ON GAPIRIB TUHMAT QILUVCHI SOXTA SHAYX VA BUZUQ DA'VATCHILARGA RADDIYA

Agar tarixga nazar tashlasak, saodat asrida va unga yaqin davrlarda Alloh taoloni barcha aybu-nuqsonlardan poklab yod etilganiga, U zotning sifatlari iste'mol qilinganidan ortiq bahs qilinmaganiga guvoh bo‘lamiz. Ammo, keyinchalik paydo bo‘lgan karromiya va mushabbiha kabi firqalar Alloh taoloning sifatlari haqida turli buzuq da'volarni ko‘tarib chiqishgan. Ularning buzuq da'volaridan biri Alloh taologa makon nisbatini berish bo‘lgan.

 

Imom Moturidiy bizga qanday meros qoldirgan?

Abu Mansur Moturidiyning ko‘p asarlari bizgacha yetib kelmagan, yetib kelganlari ham xorijdagi kutubxona va qo‘lyozma fondlarida saqlanadi. Islom olamida mashhur bo‘lgan “Kitob ut-tavhid” asari 1970 yilda Fathulloh Xulayf tomonidan Bayrutda, keyinchalik esa Turkiyada bir necha bor nashr etiladi. So‘ngisi Bekir Tuplu o‘g‘li va Muhammad Aruchi kabi olimlar tomonidan 2003 yil Anqarada chop etilgan. 

 

Buyuk alloma Abu Mansur Moturidiy nasihatlari

Shayx Abu Mansur Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Moturidiy taxminan 870 yili hozirgi Samarqand viloyatining Moturid qishlog‘ida tug‘ilib, 975 yili vafot etgan. U Samarqandning Chokardiza qabristoniga dafn etilgan. Moturidiy xususiy muallimlarda, so‘ngra esa Samarqand madrasalarida tahsil ko‘rgan. Olim umr bo‘yi Samarqand madrasalarida mudarrislik qilgan. Moturidiy “Kitob – at tavhid”, “Kitob al-usul”, “Ta'vilot al Qur'on” (Qur'on tafsiri) cingari o‘nlab ilmiy-nazariy asarlar, “Nasihatnoma” asarlar muallifidir. Buyuk olimning islom ta'limoti sofligini asrashda xizmati katta. Navoiy “Nasoyim-ul-muhabbat”da Moturidiyning ruhiy-ilohiy qudrati haqida alohida hikoyat keltirgan. Uning “Nasihatnoma”si X asr Nasihatnomasining eng yaxshi namunalaridan bo‘lib, kitobxonni ilm o‘rganishga, kasb egallashga, yaxshi xulq egasi, insonparvar, shirinsuxan, saxovatpesha bo‘lishga undaydi.

 

Moturidiylik ta'limotida iymon masalasi (3-maqola)

Moturidiylik ta'limotining yirik namoyandasi bo‘lmish Abul-Mu'in Nasafiy ham imon masalasiga xuddi shu kabi uslubda yondashgan. Ya'ni u “iymon” so‘zining ma'nosi arab tilida “tasdiqlash” ekanini zikr etib, so‘ng uning ma'nosiga amalni kiritganlarga qarata shunday deydi: “Agar har bir so‘zni lug‘aviy ma'nosidan boshqa ma'noga naql etilaversa, unda Qur'on va sunnada ko‘p so‘zlarni boshqa ma'nolarga naql etish mumkin bo‘lib, ma'nolar buzilib ketardi”. Shuningdek, alloma “Bahrul-kalom” nomli asarida amalning imon shartiga kirmasligiga quyidagi “Ibrohim” surasi 31-oyatini dalil sifatida keltiradi:

 

FOLBIN VA BASHORATCHILARGA ISHONMANG

Musulmon kishi folbinlarning gapiga ishonishi, uni to‘g‘ri deb bilishi sof Islom aqidasiga zid ekanligini har bir kishi bilib olishi kerak. Folbin arab tilida “kohin” deyiladi, ya'ni kelajakda bo‘ladigan ishlarni bilishini da'vo qiladi. Bashoratchi arab tilida “arrof” deyiladi. So‘rovchining gapiga qarab yo‘qolgan narsaning joyini, olgan shaxsning ba'zi bir sifatlarini aytib berishini da'vo qiladi. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollalohu alayhi va sallam shunday deganlar: “Kim folbinga borsa va uning aytgan gapiga ishonsa Muhammad sollalohu alayhi vasallamga nozil qilingan narsaga kofir bo‘libdi”. Imom Buxoriyning “Sahih”larida Oisha roziyallohu anho onamizdan quyidagi rivoyat keltiriladi: “Odamlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan folbinlar haqida so‘rashdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ular hech narsaga arzimaydi”Yu dedilar. Odamlar, ey Allohning Rasuli, ba'zan ularning aytganlari to‘g‘ri bo‘lib chiqadiku deyishdi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “U haqdan bo‘lgan bir kalima bo‘lib, jinlardan biri uni ilib oladi va folbinning qulog‘iga yuzdan ortiq yolg‘onni qo‘shib yetkazadi” -dedilar.

 

KALOM ILMINING FAZILATI, AQLIY VA NAQLIY DALILLARNI O‘RGANISH

Bizlarni ongli mavjudot qilib yaratgan hamda Uni tanib, iymon keltirgan zotlardan qilib qo‘ygan Allohga beadad hamdlar bo‘lsin!

 

Musaffo e'tiqod – saodat kaliti

Bismillahir rohmanir rohim

Bilmoq kerakkim, muqaddas Islom dinining metinligi va Payg‘ambarimiz Muhammad mustafo sallollohu alayhi vasallamning yo‘llarining kamoli uchta ilmga asoslanadi. Bular: Fiqh, Aqoid va Tasavvuf. Ushbu ilmlarning maqomi ulug‘ va darajasi yuksakdir. Bunga dalil sifatida Imom Muslim rahimahullohning hazrati Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilgan mashhur hadisni keltirishimiz mumkin. Hazrati Umar roziyallohu anhu aytadilar:

 
 
 
O‘qish uchun ushbu tugmani bosing