Aksariyatdavralarda bo‘lib qolsak, shu davrada bo‘lmagan kimningdir   xayotiga doir mavzuda gap ochiladi. Birovning kiygan kiyimi bormi, mingan  avtomashinasimi yoki qilgandang‘illama to‘yimi qizg‘in muhokama qilinadi. Bilib, bilmay kimlardandir eshitgan gaplarimiz aosida o‘zganing hayotini muhokama qilamiz. Yana o‘zimizga taskin berish maqsadida “G‘iybati emas, sifati”, - deb, gapirgan gaplarimizni oqlamoqchi bo‘lamiz.

Ikki kishining boshi biriksa albatta, gap mavzusi “eshitdingizmi?.....”  degan so‘zlar bilan o‘zgalar hayoti to‘g‘risida gap ketadi. Guyoki, suhbatlashishga  boshqa mavzu yo‘qdek.Aslida biz gapirgan gaplarimiz g‘iybat ekanligini bilamiz, lekin  buni  tan olgimiz kelmaydi.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam g‘iybatga shunday ta'rif  berganlar: “Birodaring eshitsa, xafa bo‘ladigan xislatlarni aytishing g‘iybatdir”. Sahobalar: “Agar biz aytgan xislat unda bo‘lsa-chi?”, deb  so‘rashganda, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallam ularga: “Bor  xislatlarni aytsang, g‘iybat, yo‘q  xislatlarni aytsang,  bo‘htondir”, deganlar.

Kishining jismidagi nuqson bilan ayblash yoki nasl nasabini, harakatini, so‘zlarini, dinu-diyonatini, dunyosini, kiyimlarini, yashash joylari, ulovini kamsitish g‘iybat bo‘ladi.

Qo‘l harakati, ko‘z qisish, ishora qilish kabi hollar bilan xam kishini  mas'hara qilishmumkin emas. Qur'oni karimning “Humaza” surasi 1-oyatida Alloh taolo bunday marhamat qiladi:“Har bir obro‘to‘kuvchi va ayblovchiga “vayl” bo‘lsin”.

Abu Barza Aslamiydan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vassalam: “Ey tili bilan iymon keltirib, dilida iymon keltirmaganlar,musulmonlarni g‘iybat qilmang va ularning kamchiliklarini qidirmang. Kimki, ularning kamchiliklarini qidirsa, Alloh taolo o‘ziningkamchiligini qidiradi. Alloh kimning kamchiligini qidirsa, uni uyida sharmanda qiladi”, dedilar.

Hazrati Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasullulloh sollallohu alayhi vassalam aytdilar: “Me'roj kechasi ba'zi insonlarning  oldidan o‘tdim, ular temir tirnoqlari bilan yuzlarini va ko‘kraklarini yulib  turganlarini ko‘rdim. Jabroil alayhissallomdan ularning kimligini  so‘raganimda, Jabroil: “Bular odamlarning go‘shtini yeydigan, ularning iffat-nomuslarini to‘kadigan odamlardir(ya'ni g‘iybatchilardir)”,dedi”.

G‘iybat qilgan yo g‘iybatga quloq solgan kishi gunohdanforig‘ bo‘lishi uchun Alloh taologa chin dildan tavba-istig‘for aytib pushaymon bo‘lishi, qayta g‘iybat qilmaslikka ahd qilishi zarur. G‘iybat qilgan odamidan esa kechirim so‘rab, uning roziligini olishi, agar u olamdan o‘tgan bo‘lsa, kambag‘al, yetim-esirlarga xayr-ehson ulashib, savobini uning ruhoniyatiga hadya qilishi kerak.

Hulosa o‘rnida shoirning:

“Men  xech  kimni  demayman yomon,

O‘z kunlariga bo‘lsinlar omon.

Faqat  deyman adashib ketmang,

Jannat  qolib, jahannam tomon”, degan so‘zlarini keltirmoqchiman.

B.Qo‘chqarova- Jomboy tuman bosh imom-xatibining

Xotin-qizlar masalalari bo‘yicha yordamchisi.