Islom dinida bag‘rikenglik g‘oyalari (5-maqola)
Shu o‘rinda islom tarixida mashhur bo‘lgan bir voqeani keltirib o‘tish joiz. Damashq, Hums va Suriyaning boshqa shaharlari musulmonlar tomonidan fath etilgach, yerli aholidan ularni himoya va mudofaa etish evaziga soliq (jizya) olinadi. Rum imperatori Xiraql ular bilan hal qiluvchi jangda to‘qnashish uchun katta qo‘shin to‘playotganini eshitgan qo‘mondonlar fath etilgan shaharlarni tashlab chiqib, Rumga qarshi urushish uchun kuchlarni bir joyga to‘plash kerak, degan qarorga kelishadi. Xolid ibn Valid Hums ahlini, Abu Ubayda Damashq ahlini, boshqa qo‘mondonlar qolgan shaharlarning aholisini yig‘ib: «Biz sizlarni himoya va mudofaa qilamiz, deb mollaringizni olgan edik. Hozirda esa sizlarni himoya qilishga qodir emasmiz. Mana sizlar bergan mollar, qaytarib olinglar», deyishadi. Shaharlar aholisi: «Alloh sizlarga zafar ato etsin. Allohga qasamki, sizlarning hukm va adolatingiz Rumning jabr-zulmidan yaxshidir. Allohga qasamki, ular sizning o‘rningizda bo‘lishganida olgan narsalarini aslo qaytarib berishmagan bo‘lardi», deb javob berishadi.
FITNALARDAN SAQLANAYLIK
Fitna so‘zi arabcha so‘z bo‘lib sinov imtixon degan manolarni anglatadi, oltin va kumushlarni madandan ayirib tozalab olishga ham, fitna deyiladi insonning fitnadan salomat bo‘lishligi uning iymoni kufr va nifokdan salomat bo‘lganligiga dalolat qiladi. Eng katta fitna insonning dinida va iymonida fitnalanishidir. Keling, fitna xaqida kelgan ayrim oyat va hadislar bilan tanishaylik.
Yot g‘oyalarga aldanmaylik!
Alloh taolo bandalarini yaxshilik va taqvoda hamkorlik qilishga buyurib, gunoh ishlardan tiyilishga, adovatdan yiroq bo‘lishga chaqiradi. Afsuski, hozirgi kunda ba'zi kishilar, jumladan, yoshlar Internet tarmog‘i orqali islom haqidagi noto‘g‘ri, noxolis ma'lumotlarni, terrorchi guruhlarning manfaatiga mos xabarlarni yoyishda vositachi bo‘lib qolmoqdalar. Bu bilan ularning gunohlarida sherikka aylanmoqdalar. Alloh taolo Hujurot surasida marhamat qiladi: “Ey, mo‘minlar! Agar sizlarga biror fosiq kimsa xabar keltirsa, sizlar (haqiqiy ahvolni) bilmagan holingizda biror qavmga aziyat yetkazib qo‘yib, (keyin) qilgan ishlaringizga pushaymon bo‘lmasligingiz uchun (u xabarni) aniqlab (tekshirib) ko‘ringiz” (Hujurot surasi 6-oyat).
Ekstremistik va terrorchi guruhlar o‘z harakatlarini “shar'iy” deb isbotlash uchun o‘zlarini “mujtahid” deb e'lon qilishi to‘g‘rimi? (2-maqola)
Bugungi kunda mujtahid darajalari xususida bir qancha fikrlar mavjud bo‘lib, ular bir-biridan juz'iy holatdagina farq qiladi. Hanafiy mazhabi manbalariga ko‘ra, mujtahidlik darajalari quyidagi qismlarga bo‘linadi:
Ilmning ofatlari
Har bir narsada bo‘lgani kabi ilmning ham ofatlari bor. Tabiiy ofatlar zamin yuzini abgor qilganidek, ilmning ofatlari ham qalbdagi ma'rifat diyorini vayron qilib yuboradi. Quyida ushbu ofatlardan eng asosiylarini sanab o‘tamiz:
Sahihul Buxoriyning asl nomi
Imom Buxoriyning bosh asari hisoblangan “al-Jomi' as-Sahih” kitobi turli nomlar bilan ataladi. Ammo u kishining o‘zlari qo‘ygan rasmiy nomni juda oz sonli kishilar biladi. Abu Nasr Kalaboziy o‘zining “al-Hidayatu val irshadu fi ma'rifati ahlu siqot va sidod” asarida, Qozi Iyoz “Mashariqul anvar fi sihahil asar” asarida, Ibn Solah “Muqaddimatu fi ulumil hadis” asarida, Navaviy “Tahzibul asmai valg‘ot” asarida kelgan ma'lumotlarga asosan Sahihul Buxoriy asarining to‘liq nomi quyidagicha: “Al-Jomi' al-musnad as-sahih al-muxtasar min umuri Rasululloh sollallohu alayhi vasallama va sunanihi va ayyamihi”.
OCHILGAN QALB
Anora onasini kirib kelishini kutmagani uchun, shoshib o‘rnidan turdi, ko‘z yoshlarini shosha-pisha artib, onasiga peshvoz chiqdi.
-Keling onajon, assalomu alaykum, yaxshi kelyabsizmi, uydagilar yaxshimi. Ona baribir onada, Anoraning yuzlari so‘lg‘in, ko‘zlari shishgan holatda ko‘rgan ona hech narsani sezmaydi deysizmi.
Ekstremistik va terrorchi guruhlar o‘z harakatlarini “shar'iy” deb isbotlash uchun o‘zlarini “mujtahid” deb e'lon qilishi to‘g‘rimi?
Qur'on va hadislar islomning asosiy manbalari bo‘lishi bilan birga, musulmonlar hayotini tashkil etish uchun muhim qo‘llanma ham hisoblanadi. Shunday ekan, Qur'on va sunnatga asoslangan holda, musulmonlarning manfaatlaridan kelib chiqib, inson kamoloti va jamiyat farovonligi, ijtimoiy barqarorlik va taraqqiyotni ko‘zlab fatvo chiqarish alohida bilim va malakani talab etadi. Mo‘tabar manbalarga ko‘ra, arab tili, Qur'on va hadis ilmlari, fiqh va islom tarixini juda chuqur va mukammal biladigan mujtahidlargina shunday hukum chiqarish huquqiga egadir. Biroq tarix va zamonaviy voqelik dindan yovuz maqsadda ham foydalanish mumkinligini ko‘rsatadi. Bunday haraktlar muqaddas islom dini qoidalaridan foydalangan holda amalga oshirilganini va oshirilayotganini ham afsus bilan qayd etish lozim.
Salafiylikning terrorchilik harakatlarida ishtiroki haqida
Soxta salafiylarning fikricha, hukumatga xizmat qilayotgan davlat, huquqini muhofaza qilish idoralari xodimlari va harbiylar “dinsizlar” toifasidan hisoblanadi. Bu yulda davlat rahbarlari, hokimyat idoralari vakillarini obro‘sizlantirish hamda rasmiy diniy ulamolarning mavqelarini zaiflashtirish maqsadida ularning hayotiga tajovuz qilishgacha borishmoqda. Jumladan, 2009 yilda O‘zbekistonda bir qator diniy ulamolarga nisbatan tajovuzlar uyushtirilgani buning yorqin misolidir.
Oila muqaddas dargoh
Oila muqaddas dargoh. Oila shunday ilohiy-mo‘jizaviy maskan-manzilki, uning sha'ni, sizning sha'ningiz, o‘z oilangiz obro‘siga putur yetkazadigan hatti harakatlardan saqlaning! Hayotning lazzati shirin turmushda. Er-xotin inoq , bir-biriga mehr-oqibatli bo‘lishsa bu baxtdir. Zero , zamin yaxshi bo‘lsa nihol beshikast o‘sadi. Oilaviy baxt sizniki, uning qadriga yeting.
Kechirimlilik-mo‘minga xos.
Ma'lumki, insondagi ulug‘ sifat va fazilatlardan biri - bu kechirimli bo‘lishdir. Allox taolo insonlarning tashqi ko‘rinishini go‘zal qilib yaratgan. Agar inson siyrati va ichki dunyosini ham chiroyli qilsa, shunda u komillik darajasiga yetishi mumkin. Alloh taolo Qur'oni karimning bir qancha oyati karimalarida bandalarini bir-birlarining xato kamchiliklari va ayb-nuqsonlarini kechirishga buyurgan.
Islom dinida bag‘rikenglik g‘oyalari (4-maqola)
Ko‘pincha Qur'oni karim va hadisi shariflardagi ba'zi o‘rinlarni, ayniqsa, muqaddas urush – jihod to‘g‘risidagi ko‘rsatmalarni noto‘g‘ri, jangarilik ruhida talqin qilinadi. Vaholanki, sof islomiy nuqtai nazardan qaralsa, bunday urushlardan asosan mudofaa maqsadlari ko‘zlangan. Payg‘ambar Muhammad (alayhissalom) vafotlaridan keyin u zotning ishlarini davom ettirgan Xulafoi roshidin (to‘g‘ri yo‘ldagi xalifalar)lar ham ozod qilingan o‘lkalardagi mahalliy aholiga, musulmon bo‘lish yo bo‘lmasligidan qat'iy nazar, muruvvat hamda bag‘rikenglikning oliy namunasini ko‘rsatishgan.
