Imomi A'zamning dahriylar bilan suhbati
Rivoyat qilinishicha, Abu Hanifa rohimahulloh dahriylarga qarshi keskir qilich edilar. Dahriylar u zotni o‘ldirish uchun fursat kutardilar. Bir kuni Abu Hanifa masjidda o‘tirganlarida u zotga yalang‘ochlangan qilichlar bilan hujum qiladilar. Buyuk Imom: “Menga bir masala borasida javob beringlarda, hohlagan ishingizni qilavering”, dedilar. Dahriylar aytchi, - deyishdi. U zot: “Sizlarga dengiz girdobida qolgan, atrofini mavj urgan to‘lqinlar-u, turli xil shamollar o‘rab olgan, uni boshqarib turadigan dengizchilari bo‘lmagan kemani to‘g‘ri holda suzib ketayotganini ko‘rdim, deb aytgan kishi haqida nima deysizlar? Shuni aqlga to‘g‘ri keladi, deb o‘ylaysizlarmi? Dahriylar: Yo‘g‘-e! Buni aql qabul qilmaydi, dedilar. Abu Hanifa: “Yo subhanalloh! Dengizchilari bo‘lmagan kemaning to‘g‘ri holda suzishi aqlga to‘g‘ri kelmaydi-yu, holatlari turli-tuman bo‘lgan yeru-osmon Yaratuvchisiz qoim bo‘lishi mumkinmi?!” dedilar. Dahriylarning barchasi yig‘ladi va buyuk Imomning qo‘llarida islomni qabul qilishdi.
IBODAT
Ibodat ne? Yaratganga itoat ham ibodatdir,
Haqiqiy bandalik birlan sadoqat ham ibodatdir.
Ibodatdir, tiriklikni etolsang ma'rifat bog‘i,
Mashaqqatlik ilm, san'at, qiroat ham ibodatdir.
Ma'naviy va moddiy hayot uyg‘unligi
Islom dini ta'limotida bayon qilinishicha, inson jism va ruhdan tarkib topgan. Ma'lumki, jism moddiy bo‘lib, tuproqdan yaratilgandir. Alloh taolo aytadi:
Zahri qotil (man qilingan ichimliklar)
Aziz aka-ukalar, ilohiy, azaliy bir qoida mavjud: “Kim o‘zini bu dunyoning harom lazzatlaridan tiysa, Alloh taolo unga bu dunyoda iymon halovatini, ibodat lazzatini va qolgan halol rohatlarni nasib qiladi va oxiratda esa unga abadiy lazzatlarni muyassar qiladi.
Oisha onamizning kunyalari va laqablari
Hammamizga ma'lumki, arablarda kunyalash odati bo‘lgan. Hammaning qilgan ulug‘ ishlariga nisbatan kunyalar qo‘yiladi. Kunya ulug‘lik va sharaf ramzi ham hisoblanadi.
Masjid kabutari
Ulug‘ sahobalardan bo‘lmish Abdulloh ibn Zubayr ibn Avvom ibn Xuvaylid al-Asadiy ibn Asad ibn Abdul-uzzo ibn Qusoy ibn Kilob ibn Murrodir. Kunyalari: Abu Xubayb yoki Abu Bakr bo‘lgan. Onalari – Asmo binti Abu Bakr roziyallohu anhumo, xolalari – Oisha onamiz roziyallohu anhodirlar. Abdulloh ibn Zubayr roziyallohu anhu hijratning birinchi yili dunyoga keldilar. Madinada tug‘ilgan ilk chaqaloq edilar. Onalari Asmo roziyallohu anho u kishiga Makkada ekanliklarida homilador edilar. Madinada Qubo degan yerga yetganlarida u kishini dunyoga keltirdilar.
Abu Bakr as-Siddiq - Abdulloh ibn Abu Quhofa
Abu Bakr as-Siddiq ismiga undan rozilik chiqiruvi bilan Abu Bakr, Siddiq, Atiq, Sohib, Atqo, Avvoh, G‘ordagi ikki kishining biri, Rasullullohning halifasi degan ismlar belgilangan. U zot Fil yilidan ikki yilu olti oydan keyin hijratdan 50 yil oldin 574 milodiy yilda tavallud topgan.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning eng yosh sarkardasi
Usoma ibn Zayd roziyallohu anhu dunyoga kelganlarida butun musulmonlar juda xursand bo‘lishgan edi. Chunki Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni xursand qilgan barcha narsa musulmonlarni ham xursand qilar edi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning xursand bo‘lishlari sababi, Usoma roziyallohu anhu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning eng yaqin kishilaridan bo‘lgan Zayd ibn Horisa roziyallohu anhuning farzandlari edilar. Zayd ibn Horisa roziyallohu anhu “Hibbur Rasul” (Rasulullohning sevikli kishisi) degan laqablari bor edi. O‘g‘illari Usoma roziyallohu anhu esa “Ibnul hib” (Seviklining o‘g‘li) degan laqabga sazovar bo‘ldilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam muftiy etib tayinlagan zot
U kishining to‘liq ismlari Muoz ibn Jabal ibn Amr ibn Avs Xazrajiy Ansoriydir. Bu zot ulug‘ sahobalardan bo‘lib, 18 yoshida Islomni qabul qiladilar. Hazraj qavimining boshlig‘i Islomni qabul qilgach, qavmi ham islomni qabul qiladi. 70 kishi ikkinchi Aqaba bay’atida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga bay’at berish uchun keladi. Bular orasida Muoz ibn Jabal roziyallohu anhu ham bor edilar. U kishi 33 yoshlarida, boshqa bir rivoyatda esa 38 yoshlarida vafot etadilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ta'lim berish uslublari
Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hayotlarini yaxshilab o‘rganish asnosida u zotni nafaqat ibodatda, balki, jamiyki o‘rinlarda: xulq-atvor, muomila va ta'lim berishda namuna ekanliklarini bilib olamiz.
Imom Buxoriy majmuasi peshtoqidagi yozuvlar
Musulmon olamida qoldirgan ilmiy meroslari bilan shuhrat topgan buyuk muhaddis imom Muhammmad ibn Ismoil al-Buxoriy (194/810-256/870) majmualarining ziyorati har birimizga ruhiy quvvat berishi bilan birga, ajdodlar merosiga e’tibor hissini shakllantiradi.
