Soxta salafiylikning zarur g‘oyaviy asoslarga ega bo‘lishi suriyalik Ibn Taymiya (1263-1328) faoliyati bilan bog‘liq. Uning g‘oyalari keyinchalik turli mutaassib guruh va harakatlar yetakchilari qarashlariga asos bo‘lib xizmat qildi. Jumladan, XVIII asrda tarixiy adabiyotlarda “ad-da'vatud davamiya”, ya'ni “qonli da'vat” nomini olgan haraktlar paydo bo‘ldi. 

Soxta salafiylik XIX asrning ikkinchi yarmidan o‘z oldiga xalifalikka asoslangan islom davlatini barpo etish vazifasini qo‘ygan “islohotchilik”, niqobi ostida yangidan jonlandi. Abul A'lo al-Mavdudiy, Hasan al-Banno, Sayid Qutb, Abdusalom Faraj, Abdurahmon al-Kavokibiy, Ayman az-Zavohiriy, Usoma bin Lodin kabi shaxslarning radikal fikrlari soxta salafiylik mafkurasi rivojiga katta “hissa” qo‘shdi. Ular tomonidan “musulmon xalqlarining diniy-siyosiy ittifoqi” g‘oyasi ishlab chiqildi. Bu g‘oya ostida an'anaviy mazhablardan voz kechish va islomning ilk davriga qaytishga da'vat qilindi.

         Hozirgi kunda soxta salafiylik haraktiga mansub “Fatx al-islam” (Livan), “Hummat ad-da'va as-salafiya” (Jazoir), “Harakat ash-shabab al-mujahidin” (Samoli), “Turkiston islom harakti”, “Islomiy xihod ittihodi” kabi yuzdan ortiq tashkilot, oqim va guruhlarni sanab o‘tish mumkin.

         Davomi bor.

Zayniddin Eshonqulov - O‘MI Samarqand viloyat vakili (manbalar asosida)