• Fitna eng ko‘p qon to‘kilishining eng katta sabablaridan bo‘lib, fitna natijasida jamiyatda talon-taroj va bosqinchilik ishlari keng tarqaladi.
• Fitna dunyo va oxiratda xasrat chekishning sababi bo‘ladi.

1. Fitna uni chiqargan kishilarning ko‘zlarini haq va to‘g‘ri yo‘lni ko‘rmaydigan qilib qo‘yadi. Haq va to‘g‘ri yo‘lni ko‘ra olmaydigan insonning qo‘lidan esa har qanday qabihliklarni kutsa bo‘laveradi. Begunoh yosh bolalarni, ayollarni o‘ldirayotganlar, musulmonni kofirga chiqarib qonini halol sanayotgan hozirgi kundagi fitnachilar buning yorqin misolidir.
2. Fitnachi va shayton bir-biriga yaqin do‘stlar. Shaytonni eng yaxshi ko‘rgan ishlaridan biri ikki musulmon o‘rtasini urushtirib qo‘yishdir. Qo‘pol qilib aytadigan bo‘lsak, fitnachining “kasb”i ham shu hisoblanadi. Demak, bular juda yaqin do‘stlar ekan.
3. Fitnalar mo‘min kishining diniga shubhalarni soladi.
4. Kishining o‘z ahlida fitnalanishi uni dinidan burib yuboradi.
5. Fitna mo‘min kishining qalbini yaxshiliklardan burib yuboradigan eng ashaddiy narsalardandir.
6. Hukumatga qarshi urush qilish fitnasi jamiyatni parchalaydigan omillarning eng kattasidir. Buni hozirgi kunda arab davlatlarida bo‘layotgan fitnalardan bilib olishimiz mumkin. Bu davlatlar fitnalar bo‘lishidan oldin qanday holatda edi-yu, hozirgi kunga kelib qanday holatga tushdi? Statistik ma'lumotlar bu davlatlarning rivojlanishdan necha o‘n yillarga ortda qolganini ko‘rsatmoqda.
7. Fitna sababidan o‘zaro urush qilish din dushmanlarining maqsadlarini ro‘yobga chiqaradi va musulmonlarni iqtisodiy, ijtimoiy va tibbiy hayotini parchalaydi. Haqiqatda ham hozirgi kunga kelib, din dushmanlari o‘z maqsadlariga erishmoqda. Chunki fitnalar sodir bo‘layotgan diyorlarga e'tibor beradigan bo‘lsak, bularning deyarli barchasi musulmonobod yurtlarda ekanligini ko‘rishimiz mumkin. Natijada, u yurtlarning iqtisodi, tinchligi, ijtimoiy hayoti barbod bo‘lmoqda va musulmonlar boshqa yurtlarga cchiqib ketishga majbur bo‘lmoqdalar.
8. Fitnalar jamiyatning obro‘-e'tiborini yo‘q qilib yuboradi.
9. Fitnalar islomiy jamiyatlarning ortda qolishining eng asosiy sabablaridan bo‘lib, musulmonlarni dushmanlar qo‘lida qo‘zg‘olonchi qilib qo‘yadi. Ming afsuslar bo‘lsinki, bir paytlar butun olam uchun ilm markazi bo‘lgan Bag‘dod, Kufa, Damashq kabi shaharlar bugungi kelib, fitnachilarning jang maydoniga aylanmoqda. Bu fitnalar natijasida qancha ilm dargohlarida ilm to‘xtab qolmoqda va musulmonlarning boshqa jamiyatlardan otda qolishiga sabab bo‘lmoqda. Eng achinarlisi esa, fitnachilar bu ishlarida aynan musulmonlarning o‘zlaridan foydalanishmoqda. Musulmonlar bu fitnalarga qarshi birlashmoqliklari va o‘zlarining ulamolarini yo‘lidan yurmoqliklari lozim bo‘ladi.

TII Modul ta'lim shakli talabasi,

Samarqand shahar Xo‘ja Nisbatdor jome masjidi

imom-xatibi Boboxon Boboxonov